O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi rahbarining 2020 yil 4 sentabrdagi “Yashirin iqtisodiyot va korrupsiyaga qarshi kurashish hamda uning oldini olish bo‘yicha 2020-2021 yillarga mo‘ljallangan “Yo‘l xaritasi”da belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida 2020 yil 16 sentabrda Qurilish vazirining 251-sonli buyrug‘i bilan maxsus Ishchi guruhi tashkil etildi.

Ishchi guruhga vazir o‘rinbosarlari, vazirlik boshqarma boshliqlari, Hisob palatasi, Adliya vazirligi, Korrupsiyaga qarshi kurash agentligi va Bosh prokuraturadan xodimlar biriktirildi.

Vazirlik faoliyatini hamda sohaga oid me’yoriy-huquqiy hujjatlarni o‘rganib chiqish, tizimdagi mavjud korrupsion holatlar va ularning kelib chiqishi sabablarini hamda muammolarini aniqlash yuzasidan 41 ta me’yoriy-huquqiy hujjatlar o‘rganildi.

O‘rganish natijasida Vazirlar Mahkamasining “Qurilish sohasida xaridlarni tashkil etish va o‘tkazish to‘g‘risida”gi hamda “Qurilish sohasida litsenziyalashtirish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorlari loyihalari tayyorlanib, kelishish uchun aloqador vazirliklarga “project.gov.uz” elektron tizimi orqali yuborildi.
Shuningdek, vazirlik tizimidagi korrupsion holatlarni o‘rganish bo‘yicha qator tadbirlar amalga oshirildi.

Jumladan, Qurilish vazirining 2021 yil 13 yanvardagi 2/4-sonli buyrig‘iga asosan, Qurilish vazirligining ishchi guruhi tomonidan Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Xorazm viloyati, Buxoro viloyati va Navoiy viloyatlarida Korrupsiyaga qarshi kurashish “komplayens nazorat” tizimi bo‘yicha ichki audit, monitoring baholash ishlari amalga oshiririldi va vazirlik rahbariyatiga ma’lumot kiritildi. Natijada tizimdagi mavjud korrupsion holatlar va ularning kelib chiqish sabablari hamda muammolari aniqlanib, ularni bartaraf qilish uchun kerakli choralar ko‘rildi.

Bugungi kunda aholining keng qatlamini kapital qurilish sohasida korrupsiyani oldini olishga qaratilgan tadbirlarga jalb qilish maqsadida sohani to‘liq raqamlashtirish hamda vazirlikda “Komplayens nazorat” tizimini tashkil etish borasida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli ishlar OAVlarda muntazam yoritib borilmoqda. Vazirlik tomonidan tayyorlangan maxsus videorolik Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi tomonidan tashkil etilgan tanlovda faxrli ikkinchi o‘rinni egalladi.

Amaldagi me’yoriy huquqiy hujjatlar o‘rganib chiqilib, xalqaro tashkilotlar tavsiyalariga muvofiq kodeks, siyosat, ichki tartiblar va sohaga oid boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlar loyihasi tayyorlandi. Jumladan:

– O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi, uning hududiy boshqarmalari va tasarrufidagi muassasalar shartnomalariga korrupsiyaga qarshi moddani kiritish to‘g‘risida yo‘riqnoma;
– O‘zbekiston Respublikasi qurilish vazirligi tizimi xodimlarining etika va korrupsiyaga qarshi kurash sohasida ta’limini tashkil etish bo‘yicha uslubiy tavsiyalar;
– O‘zbekiston Respublikasi qurilish Vazirligi tizimida korrupsion xatarlarni baholash metodikasi kabi 15 dan ziyod loyihalar ishlab chiqilib, vazir buyrug‘i bilan tasdiqlanish arafasida.

2020 yil 29 oktabrdagi “Qurilish vazirligi tizimida manfaatlar to‘qnashuvini boshqarish to‘g‘risida nizomni tasdiqlash haqida”gi 289-son buyruq bilan xizmat jarayonida manfaatlar to‘qnashuvini tartibga solish hamda bu holatda xodimning huquq va majburiyatlarini belgilash bo‘yicha tartib ishlab chiqildi.

Komplayens xizmati xodimlari O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi yuristlar malakasini oshirish markazida korrupsiyaga qarshi kurash borasida bilim va ko‘nikmalarini shakillantirish bo‘yicha “Korrupsiya va komplayens nazorat” mavzusidagi malaka oshirish kurslarini o‘qib, tugatishdi.

Manfaatlar to‘qnashuvini boshqarish to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida loyiha ishlab chiqildi.

Qurilish vazirining 2020 yil 29 oktabrdagi 290-son “Qurilish vazirligining markaziy apparatida korrupsiyaga karshi kurashish bo‘limi (komplayens nazorat)ni tashkil etish to‘g‘risida”gi buyrug‘ining 1-ilovasi 4-bandiga muvofiq Korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha faoliyatni amalga oshiruvchi va ishtirok etuvchi davlat organlari va tashkilotlari bilan hamkorlikni olib borish bo‘yicha tartib ishlab chiqildi.

Xizmat siri yoki mahfiylik qoidalariga rioya qilish bo‘yicha vazirlik tartibi ishlab chiqilib, tasdiqlandi.

Malakali xodimlarni tayyorlash va ularda korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida nazariy hamda amaliy ko‘nikmalarni shakllantirish maqsadida, Qurilish vazirligi markaziy apparatidagi boshqarma va bo‘limlar tomonidan tashkil qilinadigan o‘quv seminarlar jadvali tasdiqlandi.

2021 yilning aprel oyida O‘zekiston Respublikasi Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi bilan Bosh prokuratura Akademiyasi tomonidan komplayens-nazorat xodimlari uchun tashkil etilgan o‘quv kursida vazirlik komplayens-nazorat mutaxassislari malaka oshirdilar.

Bundan tashqari, Qurilish sohasidagi nazorat inspeksiyasi tomonidan korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha quyidagi ishlar amalga oshirildi:
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 20 sentabrdagi “Qurilish sohasiga axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4464-sonli qaroridan kelib chiqib, qurilish Obyektlarini nazorat qilish jarayonlarida korrupsiya omillarini kamaytirish va shu jarayonlarning shaffofligini ta’minlash uchun, Komplayens xizmati, O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi huzurida Qurilish sohasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish markazi bilan hamkorlikda «Shaffof qurilish» milliy axborot tizimining “Qurilishdagi nazorat” quyi tizimi ishlab chiqildi va 2021 yildan qurilish sifatini nazorat qilish bo‘yicha real vaqt rejimida butun respublika hududiga joriy qilindi.

Obyektlarda qurilish-montaj ishlarini nazorat qilishda inspektorlar 266 ta zamonaviy planshet qurilmalari bilan ta’minlandi.

Hozirda “Qurilishdagi nazorat” tizimi orqali Respublika bo‘yicha 32800 nafar foydalanuvchi nazorat faoliyatini yuritmoqda. Bular: 13400 ta buyurtmachilarning texnik nazoratchilari, 4400 ta mualliflik nazorati, 15000 ta pudratchilarning ichki nazoratchilari va inspektorlar.

Bugungi kunda buyurtmachi, loyihachi va pudrat tashkilotlari tomonidan qurilish Obyektlarida 51800 ta qoidabuzarlik aniqlandi va tizimga fotofaktlari bilan kiritildi.

“Qurilish nazorati” tizimi to‘liq joriy etilishi natijasida nazorat jarayonidagi inson omili keskin qisqarishi kutilmoqda, ya’ni aniqlangan qoidabuzarliklar yuzasidan rasmiylashtiriladigan hujjatlar onlayn tizimda bo‘lib, inspektor, texnik nazoratchi, mualliflik nazorati va pudratchilar o‘rtasidagi hujjat almashuvi masofadan amalga oshiriladi, hamda mazkur harakatlar Obyekt, tuman va viloyatlar kesimida masofadan turib nazorat qilinadi.

Komplayens xizmati xodimlari o‘tkazgan o‘rganish tadbirlari natijasida 2020 yil dekabr oyida 1605 ta obyektda (jami kelib tushgan xabarnomalarning 52,1% ni tashkil etadi) buyurtmachilar hududiy inspeksiyalarini xabardor qilmasdan, qurilish-montaj ishlarini boshlab yuborgani aniqlandi.

2021 yil I yarim yillik davrida esa, Qurilish sohasida hududiy nazorat inspeksiyalarga 8161 ta qurilish-montaj ishlarini boshlash to‘g‘risida xabarnomalar yuborilgan bo‘lib, o‘tkazgan o‘rganish tadbirlari natijasida 3974 ta Obyektda (jami kelib tushgan xabanomalarning 48,7 % ni tashkil etadi) buyurtmachilar hududiy inspeksiyalarini xabardor qilmasdan, qurilish-montaj ishlarini boshlab yuborgani aniqlandi.

Qurilish ishlarini boshlash to‘g‘risida hududiy inspeksiyalariga kelib tushgan xabarnomalar bo‘yicha o‘tkazilgan o‘rganish ishlari natijasida, Komplayens xizmati xodimlari tomonidan respublika bo‘yicha o‘tgan davr mobaynida jami 8161-ta ehtimoliy korrupsion holat oldi olindi va aniqlangan qonun buzilish holatlari bo‘yicha ma’lumotlar Hududiy inspeksiya rahbarlariga taqdim etilib, Obyekt buyurtmachilariga nisbattan ma’muriy javobgarlik to‘g‘risida bayonnomalar tuzish va binolarning qurib qo‘yilgan qismi bo‘yicha instrumental texnik ko‘rikdan o‘tkazish bo‘yicha ko‘rsatmalar berildi va Inspeksiyaning Qurilish-montaj ishlari ustidan nazorat bo‘limiga mazkur ishlarni nazoratga olish bo‘yicha topshiriqlar berildi.

2020 yil dekabr oyi davomida Qurilish sohasida hududiy nazorat inspeksiyalarga 1730 ta qurilishi tugallangan Obyektlarni foydalanishga qabul qilish bo‘yicha murojaatlar kelib tushgan.

Inspektorlar, Komplayens xizmati xodimlari nazorati ostida o‘tkazilgan o‘rganish ishlari natijasida 1241 ta Obyekt (71,7%) foydalanishga tayyor holda emasligi ma’lum bo‘ldi, bu yerda 481 ta Obyektda (27,8%) ijro hujjatlari yuritilmagan va sinov ishlari amalga oshirilmagan, hamda 760 ta Obyektda (43,9%) qurilish-montaj ishlari yakuniga yetkazilmagan.
2021 yil I yarim yillik davrida, Qurilish soxasida hududiy nazorat inspeksiyalarga 7833 ta qurilishi tugallangan Obyektlarni foydalanishga qabul qilish bo‘yicha murojaatlar kelib tushgan.

Inspektorlar, Komplayens xizmati xodimlari nazorati ostida o‘tkazilgan o‘rganish ishlari natijasida 2928 ta Obyekt (37,4%) foydalanishga tayyor holda emasligi ma’lum bo‘ldi, bu yerda 2428 ta Obyektda (31,0%) ijro hujjatlari yuritilmagan va sinov ishlari amalga oshirilmagan, xamda 5356 ta Obyektda (68,4%) qurilish-montaj ishlari yakuniga yetkazilmagan.
Komplayens xizmati tomonidan amalga oshirilgan o‘rganish va tadbirlar natijasida ish jarayonida yo‘l qo‘yilgan qonunbuzilish holatlari bo‘yicha respublika bo‘yicha 43 Hududiy inspeksiya xodimlariga intizomiy choralar ko‘rildi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 20 sentabrdagi PQ-4464-son hamda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 8 fevraldagi 69-son qarorlariga muvofiq Qurilish sohasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish markazining xodimlar umumiy cheklangan soni 25 nafardan iborat bo‘lgan tuzilmasi tasdiqlanib, ish faoliyatini boshladi.

Tashkil etilgan Markaz tomonidan “Shaffof qurilish” milliy axborot tizimi doirasida quyidagi axborot tizimlar ishlab chiqilib,

– “Qurilish sifat nazorati” axborot tizimi;
– “Loyiha-smeta hujjatlari ekspertizasi” axborot tizimi;
– “Loyiha-smeta hujjatlari ekspertiza xulosalari” elektron reyestri;
– “Investitsiya dasturidagi ob’ektlar qurilishi monitoringi” axborot-tahliliy tizimi;
– “Qurilish sohasida davlat xizmatlari” platformasi.

“Shaffof qurilish” milliy axborot tizimi doirasida ishlab chiqilgan axborot tizimlarni respublikani barcha hududlarida 2021 yil 1 yanvar kunidan real vaqt rejimida to‘liq ishga tushirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 19 noyabrdagi “Qurilish sohasida axborot tizimi va geografik axborot texnologiyalarini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 732-son qarori qabul qilindi.

Mazkur qaror bilan “Shaffof qurilish” milliy axborot tizimi to‘g‘risida Nizom, shuningdek, uni bosqichma bosqich respublikaning barcha hududlarida joriy etish va boshqa davlat organlari axborot tizimlari va ma’lumotlar bazalari bilan integratsiyalashuvi bo‘yicha “Yo‘l xaritasi” tasdiqlandi.

“Shaffof qurilish” milliy axborot tizimidan foydalanish bo‘yicha Qurilish vazirligi va uning hududiy bo‘linmalari xodimlari, Qurilish sohasida nazorat qilish inspeksiyasining inspektorlari, “Shaharsozlik hujjatlari ekspertizasi” DUK xodimlari, shuningdek, qurilish-pudrat, Yagona injiniring buyurtmachi kompaniyalar va boshqa tashkilotlar uchun maxsus o‘quv-mashg‘ulotlar o‘tkazildi.

“Shaffof qurilish” milliy axborot tizimi doirasida ishlab chiqilgan axborot tizimlari boshqa davlat organlari axborot tizimlari va ma’lumotlar bazalari bilan integratsiyalashuvi amalga oshirildi.

Amalga oshirilgan ishlar natijasida “Shaffof qurilish” milliy axborot tizimi doirasida ishlab chiqilgan axborot tizimlar 2020 yil 20 dekabrda joriy etildi va 2021 yil 1 yanvar kunidan respublikaning barcha hududlarida ishlashi ta’minlandi.

Shu bilan birga, Qurilish sohasida loyiha-qidiruv va qurilish-pudrat tashkilotlari faoliyati samaradorligini hamda natijadorligini oshirish, ular o‘rtasida sog‘lom raqobat muhitini shakllantirish, qurilish-montaj ishlari sifatini yaxshilash maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 9 noyabrdagi “Loyiha-qidiruv va qurilish-pudrat tashkilotlari reytingini hisoblash va yuritish tartibini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 699-son qaroriga muvofiq “Qurilish pudrat tashkilotlar reytingi” axborot platformasi ishlab chiqildi.

“Shaffof qurilish” milliy axborot tizimini ishga tushirilishi natijasida qurilish sohasida:
– barcha davlat xizmatlari to‘liq raqamlashtiriladi;
– hujjatlar elektron shaklda kelishiladi va qog‘oz hujjatlar aylanmasi butunlay istisno etiladi;
– hujjatlarni kelishishda vaqt, mablag‘ va inson resurslari tejaladi;
– elektron raqamli imzo yordamida hujjat hamda imzolovchining shaxsi tasdiqlanadi;
– investitsiya dasturidagi qurilish ob’ektlarining holati real vaqt rejimida kuzatib boriladi;
– qurilish ob’ektlarida nazorat jarayonlari avtomatlashtiriladi hamda raqamlashtiriladi;
– barcha zaruriy jadvallar va ma’lumotlar avtomatik tarzda shakllantiriladi;
– yagona ma’lumotlar bazasi shakllantiriladi va idoralararo ma’lumot almashuvi ta’minlanadi;
– qurilish sohasida ishbilarmonlik muhitni shakllantirish, to‘sqinlik qilayotgan tizimli muammolarni o‘z vaqtida aniqlash, qurilish sohasida korrupsiya va byurokratik to‘siqlarni bartaraf etish, qurilish jarayonlarining barcha bosqichida jamoatchilik uchun shaffoflik ta’minlanadi.

Qurilish vazirligining 2019 yil 16 oktabrdagi 7856/09-07–sonli xati bilan Adliya vazirligiga shaharsozlikni tartibga soluvchi 21 ta normativ-texnik hujjatlar (SHNK) korrupsiyaga qarshi ekspertizadan o‘tkazish uchun kiritilib, 2019 yil 27 noyabrda 6-15/4-6/17039-sonli xat bilan 21ta SHNKga xulosa olindi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 13 martdagi  PF-5963-sonli Farmoniga  binoan, Qurilish vazirligi qoshida “Qurilishda texnik me’yorlash Markazi” tashkil etildi va ushbu Markazga barcha normativ hujjatlarni qayta ishlash, xorijiy davlatlar standartlari bilan milliy normalarni uyg‘unlashtirish vazifasi yuklatildi. O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligining 2020 yil 14 maydagi 138-sonli buyrug‘i bilan 2020-2023 yillarda shaharsozlik faoliyati sohasida texnik jihatdan tartibga solishga doir milliy normativ hujjatlarni ishlab chiqish va qayta ko‘rib chiqish dasturi tasdiqlandi.

Sohada korrupsiyani oldini olishda kadrlar masalasi o‘ta muhimligini inobatga olib, bo‘sh ish o‘rinlariga nomzodlarni ishga qabul qilishda shaffoflikni ta’minlash maqsadida, qadrlarni tanlov asosida ishga qabul qilish, suhbat jarayonlarini onlayn rejimda kuzatib borish amaliyotini yo‘lga qo‘yildi.

Ma’lumki, korrupsiyani oldini olishda eng ta’sirchan mexanizmlardan biri bu sohani raqamlashtirish orqali inson omilini cheklashdir. Shundan kelib chiqqan holda qurilish sohasiga axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy etish bugungi kundagi islohotlarimizning eng muhim yo‘nalishiga aylangan.

Shuningdek, hozirda kapital qurilish sohasiga oid 20 ga yaqin normativ-huquqiy hamda 400 ga yaqin shaharsozlik normalari va qoidalarini (SHNK) inventarizatsiya qilish va ularda korrupsiyaga oid holatlarni keltirib chiqaruvchi omillarni aniqlash maqsadida tegishli tartibda ekspertizadan o‘tkazilmoqda.

Sohadagi barcha ishlarimizni tartibga soluvchi asosiy mezon bu huquqiy hujjatlar ekanini inobatga olsak, bu borada ishlab chiqilgan normativ-huquqiy hujjatlarga alohida to‘xtalib o‘tsam.

Vazirlar Mahkamasining “Loyiha-qidiruv va qurilish-pudrat tashkilotlari reytingini hisoblash va yuritish tartibini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020 yil 9 noyabrdagi 699-son qarori qabul qilindi. Vazirlikda Loyiha-qidiruv va qurilish-pudrat tashkilotlari reytingini hisoblash va yuritish bo‘limi tashkil etilib, mazkur yo‘nalishdagi barcha ishlarimiz raqamlashdi.

Prezidentimizning “O‘zbekiston Respublikasi qurilish tarmog‘ini modernizatsiya qilish, jadal va innovatsion rivojlantirishning 2021-2025 yillarga mo‘ljallangan strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” 2020 yil 27 noyabrdagi PF-6119-son Farmoni imzolanib, «Shaffof qurilish» milliy axborot tizimi bilan idoralararo elektron hamkorlikni va qurilish jarayonining barcha bosqichlarini raqamlashtirishni tashkil qilish maqsadida Vazirlar Mahkamasining “Qurilish sohasida axborot tizimi va geografik axborot texnologiyalarini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020 yil 19 noyabrdagi 732-son qarori qabul qilindi.

So‘nggi yillarda qurilishlarda tanlov savdolari, ya’ni tenderlar deyarli o‘tkazilmagani Prezidentimiz tomonidan keskin tanqid qilinganidan kelib chiqib, bu boradagi ishlarimizni isloh qilishni jadallashtirganmiz.

Hozirda tizimga respublikamiz bo‘yicha jami 16 000 dan ziyod qurilish obyektlari kiritilgan va nazorat ishlari to‘liq elektron tizim orqali amalga oshirilmoqda.

2021 yil 19 apreldagi “O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi markaziy apparati va tizim tashkilotlari faoliyati samaradorligini oshirish hamda ijro intizomini mustahkamlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 5/36-son buyruq bilan vazirlik markaziy apparatida Ichki audit va komplayens-nazorat boshqarmasi tashkil etildi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Korrupsiyaga qarshi murosasiz munosabatda bo‘lish muhitini yaratish, davlat va jamiyat boshqaruvida korrupsiyaviy omillarni keskin kamaytirish va bunda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2021 yil 6 iyuldagi PF-6257-son Farmonida belgilangan vazifalarni amalga oshirish maqsadida vazirlikning 2021 yil 23 iyuldagi 145-son buyrug‘i hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Korrupsiyaga qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2021 yil 6 iyuldagi PQ-5177-son qarorida belgilangan vazifalarni amalga oshirish maqsadida, 2021 yil 23 iyuldagi 146-son buyrug‘i “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Korrupsiyaga qarshi murosasiz munosabatda bo‘lish muhitini yaratish, davlat va jamiyat boshqaruvida korrupsiyaviy omillarni keskin kamaytirish va bunda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora tadbirlari to‘g‘risida”gi 2021 yil 6 iyuldagi PF-6257-son Farmoni hamda “Korrupsiyaga qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2021 yil 6-iyuldagi PQ-5177-son qarorida belgilangan vazifalarni amalga oshirish yuzasidan nazorat rejasi” tasdiqlandi.

Qurilish vazirligining 2021 yil 23 iyuldagi “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 6 iyuldagi PQ-5177-son qarori ijrosi to‘g‘risida”gi 146-son buyrug‘i 2-bandi b-kichik bandi bilan 2021 yil 1 sentabrga qadar Qurilish vazirligi va tarkibiy tuzilmalarida shtat birliklari doirasida korrupsiyaga qarshi komplayens nazorat tuzilmalari faoliyatini yo‘lga qo‘yish belgilangan ushbu topshiriq ijrosi yuzasidan amaliy choralar ko‘rilmoqda.